"... Συνήθως, όταν έχεις αρχίσει να γίνεσαι κάποιας ηλικίας, εύχεσαι να ήσουν νεώτερος, να ξανάρχιζες απ’ την αρχή κλπ. Είναι όμως μερικά γεγονότα, τα οποία έχεις ζήσει ή έχεις συμμετάσχει, για τα οποία είσαι περήφανος και με τίποτα δεν θα τα άλλαζες. Ένα τέτοιο γεγονός αποτελεί ο «εορτασμός» της 2ης επετείου της 21ης Απριλίου 1967. Το θυμάσαι; Εκεί, στο Παναθηναϊκό Στάδιο, που μας μάζεψαν με το ζόρι, στις 23 Απρίλη 1969; Θυμάσαι τη γιούχα στον Παπαδόπουλο;..."
Τα θυμάμαι όλα, Κώστα. Ξεχνιώνται αυτά τα πράγματα; Με τις γιορτές αυτές ήθελαν να φτιάξουν τη γενιά της "21ης Απριλίου", αλλά δεν τους έκατσε. Και πώς θα μπορούσε άλλωστε; Για το συγκεκριμένο γεγονός, να τι έγραφε ο Ιός της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας της 19/11/2000:
ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΜΕΝ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝ
Ο Παπαδόπουλος και οι 70.000 τεντιμπόιδες
Αντίθετα από την καταθλιπτική εικόνα που αναδίνει το μαθητικό ποινολόγιο της δικτατορίας, οι μαθητές εκείνης της εποχής τόλμησαν εκείνο που δίσταζαν να πράξουν οι μεγαλύτεροι. Στην ιστορία έχει μείνει ως πρώτη και μοναδική μαζική αντιστασιακή πράξη των πρώτων χρόνων της δικτατορίας η σιωπηλή συμμετοχή εκατοντάδων χιλιάδων λαού στην κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου το Νοέμβρη του 1968. Όμως η τιμή για το πρώτο μαζικό κράξιμο της χούντας ανήκει στους μαθητές της Αθήνας, τους οποίους συγκέντρωσε ο Παπαδόπουλος στο Παναθηναϊκό Στάδιο στις 21 Απριλίου του 1969 για να δώσει πανηγυρικό τόνο στη δεύτερη επέτειο του πραξικοπήματος. Το γεγονός έχει περάσει στα "ψιλά" της ιστορικής μνήμης, ίσως επειδή η αυθόρμητη αντίδραση των μαθητών αιφνιδίασε έως και τις αδύναμες ακόμα αντιδικτατορικές οργανώσεις, ίσως πάλι επειδή το "κράξιμο" συνοδεύτηκε από τις κλασικές εμπνεύσεις των νεαρών στα γήπεδα.
Η σκηνή, πάντως, διασώθηκε στον αντιστασιακό Τύπο της εποχής. Αντιγράφουμε από τον "Ριζοσπάστη (Μαχητή)" του ΚΚΕ Εσωτερικού (φύλλο Απρίλη 1969): "Η φοιτητική και μαθητική νεολαία που μαντρώθηκε στο Στάδιο (κάθε απουσία έπρεπε να δικαιολογηθεί με συμβολαιογράφο!) πέτυχε την οργανωμένη νίλα του Παπαδόπουλου, μόλις άρχισε να μιλάει. Αναγκάστηκε να διατάξει πειθαρχία, την οποία ανέλαβαν να επιβάλουν οι χιλιάδες χαφιέδες". Περισσότερες λεπτομέρειες βρίσκουμε στο "Θούριο" του Ρήγα Φεραίου (φύλλο 10, Απρίλης 1969): "Μεγαλειώδης αντιστασιακή εκδήλωση της μαθητικής νεολαίας στο Στάδιο και αντίστοιχο ξεφτέλισμα της χούντας και της τρομοκρατίας της. Οι κραυγές αποδοκιμασίας και το κατευθείαν βρισίδι των εκπροσώπων της τυραννίας ήταν μια συνεχής κατάσταση. Χαρακτηριστικά ο Παπαδόπουλος στα πρώτα 10 λεπτά της ομιλίας του δεν μπόρεσε να πει τίποτε άλλο από 'Δεν ... δεν θα δυνηθώ ... δεν θα δυνηθώ λέγω...' Στο τέλος αναγκάστηκε να επικαλεστεί διάφορα μέσα 'πειθαρχίας' αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Όλο το Στάδιο βούιζε από τις παντοειδείς κραυγές αποδοκιμασίας. Μετά νεκρική σιγή κάλυψε την υπόλοιπη εκδήλωση, παρόλα τα σταματήματα του Παπαδόπουλου που περίμενε εναγώνια κάποιο χειροκρότημα. Οι χαφιέδες που ήταν σκορπισμένοι ανάμεσα στους μαθητές δεν μπόρεσαν, δεν τόλμησαν να πουν ή να κάνουν τίποτα, χάνοντάς τα από τη μαχητική διάθεση και τον όγκο των μαθητών".
Το ενθουσιώδες γηπεδικό κλίμα περιγράφει ο "Οδηγητής" της ΚΝΕ (φύλλο 6, Απρίλης 1969): "Με την εμφάνιση του 'μεγάλου πατέρα' στο Στάδιο τράνταξε ο κόσμος από το γιουχάισμα. Ο 'σωτήρας' σαν φρενοβλαβής που είναι εκνευρίζεται ακόμα περισσότερο. Καλεί συνεχώς στην 'τάξη' και απειλεί πειθαρχικές ποινές. Οι μαθητές απαντούν με ρυθμικές φωνές υπέρ... όχι φυσικά του 'σωτήρα', αλλά υπέρ του 'Ολυμπιακού'. Το τσούρμο των χαφιέδων δεν είναι σε θέση να επισημάνει τους 'αναρχικούς' γιατί όλοι οι μαθητές φωνάζουν γιουχαϊζοντας χωρίς διακοπή. Οι χαφιέδες φωνάζουν υπέρ του αρχηγού τους. Ο 'πατέρας' των Ελλήνων απειλεί: 'Αν ήμουν στην τάξη θα σας απέβαλα', λέει στους μαθητές".
Φυσικά ο Παπαδόπουλος δεν μπορούσε να "αποβάλει" όλους τους μαθητές της Αθήνας. Φρόντισε όμως να καταστήσει υπεύθυνους τους δασκάλους και τους καθηγητές για τα περαιτέρω. Ωστόσο το φιάσκο αυτής της "γιορτής" ήταν τόσο κραυγαλέο, ώστε δεν μπόρεσαν να το κρύψουν ούτε οι συντάκτες του παπαδοπουλικού "Πιστεύω", του πολύτομου δηλαδή αποθησαυρισμού των λόγων του δικτάτορα. Η ομιλία του εκείνης της μέρας έχει, βέβαια, ευπρεπιστεί, αλλά οι προπαγανδιστές του καθεστώτος δεν μπορούσαν να "λογοκρίνουν" τον αρχηγό. Έτσι περιλαμβάνεται και η αποκαλυπτική φράση "επιτρέψατέ μου εξ αρχής να σας καλέσω εις πειθαρχίαν, ίνα έχω την ευκαιρίαν, απευθυνόμενος προς σας, να σας είπω ό,τι μου επιβάλλει, εκ της θέσεως που μου δίδετε, το χρέος μου απέναντί σας".
Δείτε όλη τη σκηνή στο video του παρακάτω link. To περιστατικό αρχίζει στο 3'40'' περίπου...
Το ενθουσιώδες γηπεδικό κλίμα περιγράφει ο "Οδηγητής" της ΚΝΕ (φύλλο 6, Απρίλης 1969): "Με την εμφάνιση του 'μεγάλου πατέρα' στο Στάδιο τράνταξε ο κόσμος από το γιουχάισμα. Ο 'σωτήρας' σαν φρενοβλαβής που είναι εκνευρίζεται ακόμα περισσότερο. Καλεί συνεχώς στην 'τάξη' και απειλεί πειθαρχικές ποινές. Οι μαθητές απαντούν με ρυθμικές φωνές υπέρ... όχι φυσικά του 'σωτήρα', αλλά υπέρ του 'Ολυμπιακού'. Το τσούρμο των χαφιέδων δεν είναι σε θέση να επισημάνει τους 'αναρχικούς' γιατί όλοι οι μαθητές φωνάζουν γιουχαϊζοντας χωρίς διακοπή. Οι χαφιέδες φωνάζουν υπέρ του αρχηγού τους. Ο 'πατέρας' των Ελλήνων απειλεί: 'Αν ήμουν στην τάξη θα σας απέβαλα', λέει στους μαθητές".
Φυσικά ο Παπαδόπουλος δεν μπορούσε να "αποβάλει" όλους τους μαθητές της Αθήνας. Φρόντισε όμως να καταστήσει υπεύθυνους τους δασκάλους και τους καθηγητές για τα περαιτέρω. Ωστόσο το φιάσκο αυτής της "γιορτής" ήταν τόσο κραυγαλέο, ώστε δεν μπόρεσαν να το κρύψουν ούτε οι συντάκτες του παπαδοπουλικού "Πιστεύω", του πολύτομου δηλαδή αποθησαυρισμού των λόγων του δικτάτορα. Η ομιλία του εκείνης της μέρας έχει, βέβαια, ευπρεπιστεί, αλλά οι προπαγανδιστές του καθεστώτος δεν μπορούσαν να "λογοκρίνουν" τον αρχηγό. Έτσι περιλαμβάνεται και η αποκαλυπτική φράση "επιτρέψατέ μου εξ αρχής να σας καλέσω εις πειθαρχίαν, ίνα έχω την ευκαιρίαν, απευθυνόμενος προς σας, να σας είπω ό,τι μου επιβάλλει, εκ της θέσεως που μου δίδετε, το χρέος μου απέναντί σας".
Δείτε όλη τη σκηνή στο video του παρακάτω link. To περιστατικό αρχίζει στο 3'40'' περίπου...
3 σχόλια:
Παρασκευή, 21 Απριλίου 1967. Η Χούντα μας βρήκε πάνω στην ανάπτυξη! Δεκατριών χρονών, στην 1η τάξη του Γυμνασίου. Δεν νομίζω οτι συνειδητοποίησα ακριβώς τι συνέβαινε. Δεν είχα επαρκείς «προσλαμβάνουσες παραστάσεις». Από το πρωί, κάτι εμβατήρια, κάτι δημοτικά στο ραδιόφωνο και κάτι μισόλογα για αναστολή κάποιων άρθρων ενός συντάγματος, για το οποίο δεν είχαμε μάθει ακόμα τι αντιπροσώπευε και πόσα συνολικά άρθρα είχε. Μια κατήφεια στην οικογένεια την διέκρινα. Μια φόρτιση στην ατμόσφαιρα, την ένοιωσα. Μόνο ο «εθνικόφρων» καφετζής του διπλανού καφενείου άκουσα να πανυγηρίζει. Μεσημεράκι, με την τσάντα ανα χείρας, ανηφορίσαμε την Αγκύλης για το σχολείο. Οταν φτάσαμε στην πόρτα της Πυθέου, τη βρήκαμε κλειστή. «Τι γίνεται;» αναρωτηθήκαμε μεταξύ μας. Κάτι μας είχαν πει από το σπίτι, κάτι ακούσαμε από τους μεγαλύτερους για πραξικόπημα, για κλειστό σχολείο, ένα πράγμα καταλάβαμε: μάθημα «γιόκ». Γρήγορα την μπάλλα και βουρ για την αλάνα δίπλα, στις φυλακές Αβέρωφ. Ποδόσφαιρο με τις ώρες και βραδάκι, πίσω στο σπίτι. Μια, όχι και τόσο συνηθισμένη μέρα, είχε φτάσει στο τέλος της. Το τι ακολούθησε, είναι γνωστό...
Αυτό που θυμάμαι πολύ καλά είναι ότι δεν υπήρξε κανενός είδους προσυνεννόηση. Τα πάντα γίνανε αυθόρμητα από τους μαθητές. Θυμάμαι επίσης ότι το στάδιο ήταν τίγκα γεμάτο.
Κάτι άλλο που θυμάμαι είναι ότι στο δικό μας το χώρο (εκεί που ήταν το δικό μας γυμνάσιο) η καζούρα είχε την μορφή του «ζήτω το …» και προσθέταμε κάθε φορά την τελευταία λέξη του τρελού. Αυτό γινότανε συνεχώς δηλ. δεν υπήρχε κενό μεταξύ δύο διαδοχικών «ζήτω το …». Μετά τις απειλές του τρελού διαπιστώσαμε την ανησυχία κάποιων μεγάλων σε ηλικία (όχι καθηγητών πάντως) να περιφέρονται ανάμεσα μας με άγριες διαθέσεις. Τότε το σταματήσαμε.
Όντως όλη αυτή η αποδοκιμασία των μαθητών δεν μαθεύτηκε πιο πέρα από το στάδιο.
Χρόνης Κοϊμτσίδης (Γυμνάσιο Αρρένων Καλλιθέας, 1969)
Ο δικτάτορας άρχισε την ομιλία του ως εξής: "δεν θα ηδυνάμην να είπω.." θύελλα χειροκροτημάτων γιά 5 λεπτά, συνέχισε.. "δεν θα ηδυνάμην λέγω να είπω..." νέα θύελλα γιά 10 λεπτά τρίτη φορά "δεν θα ηδυνάμην λέγω να είπω..." χωρίς να έχουν σταματήσει τα χειροκροτήματα και με αυξημένη ένταση κανείς δεν άκουσε τίποτε απο εκείνα που ψέλισε στη συνέχεια. Ημουν στο στάδιο μαζί με την τάξη μου που βεβαίως μας είχαν πάει από νωρίς και απολαύσαμε την καζούρα με την ψυχή μας..
Δημοσίευση σχολίου