ektoΙστορικά

«…[Το κράτος] είναι για τους βυζαντινούς της εποχής, ένας θεσμός αδικίας και διαφθοράς. Κράτος ντόπιων ή ξένων μισθοφόρων στην υπηρεσία εκείνου που πρόσφερε περισσότερα, στο έλεος των ξένων εμπορικών αποικιών. Κράτος αιχμάλωτο μιας κάστας νεόπλουτων, που μοιράζονται μεταξύ τους ευεργετήματα και προνόμια, παρά τη δυστυχία που βασιλεύει παράλληλα με την ανασφάλεια στις επαρχίες. Λεία τέλος των εσωτερικών αγώνων που συγκλονίζουν το παλάτι χωρίς να συγκλονίζουν καθόλου τις συνειδήσεις των κυβερνητών και των διανοούμενων, το βυζαντινό κράτος στην αυγή του δέκατου τρίτου αιώνα βάδιζε αδυσώπητα προς το χαμό και το διαμελισμό του, ανεξάρτητα από όποια ενέργεια έκανε εναντίον του ο εξωτερικός εχθρός, και στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι σταυροφόροι της τέταρτης σταυροφορίας και οι σύμμαχοί τους. Με άλλα λόγια, αυτό που μας φαίνεται σημαντικό για να κατανοήσουμε την εξέλιξη της νοοτροπίας στο τέλος του δωδέκατου αιώνα, είναι η παρακμή του βυζαντινού κράτους, η διαφθορά των ηθών της διοίκησης, το μπλοκάρισμα του μηχανισμού της, η αναποτελεσματικότητά του, παρ’ όλο που ήταν έμπειρος και περίπλοκος, η αδιαφορία των πολιτών του και η απληστία, η αρπακτικότητα ακόμα των υπαλλήλων του. Η πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1204, αν την δούμε κάτω από αυτό το πρίσμα, δεν είναι παρά μια συνέπεια σχεδόν αναπόφευκτη της κατάστασης που βασίλευε στο Βυζάντιο πριν απ’ αυτή τη χρονολογία».

Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ

Η Πολιτική Ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Εκδόσεις Ψυχογιός

Φωτ. Βυζαντινό Μουσείο