Ταμπέλες: Το χυδαίο Casus Belli της γενιάς μας

“Αν το Facebook ξαφνικά χρεοκοπούσε και έκλεινε, 
η γενιά μας θα αποπροσανατολιζόταν
και θα πανικοβαλλόταν, διότι θα έχανε 
την ταμπέλα της”.

του Ιάσονα Ροδόπουλου

Υπάρχουν πολλές απόψεις για το τι ακριβώς είναι αυτό που χαρακτηρίζει την εποχή μας. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι βρισκόμαστε στην εποχή της πλουραλιστικής και αναλυτικής πληροφόρησης. Ένα αγαθό το οποίο ήταν από περιορισμένο έως απαγορευμένο τις προηγούμενες εποχές, και ίσως η δική μας γενιά να μη συνειδητοποιεί πόσο τυχερή είναι που έχει αυτό το αγαθό ως δεδομένο. Άλλοι συμφωνούν με αυτό το επιχείρημα, συμπληρώνουν όμως ότι η πληροφόρηση σήμερα είναι τόσο εντατική, τόσο συνεχής, τόσο πολλή, που η πραγματική, ουσιαστική πληροφορία αποκρύπτεται μέσα στη δίνη του “τίποτα”, των άχρηστων πληροφοριών που λαμβάνουν κάθε μέρα τα ταλαιπωρημένα εγκεφαλικά μας κύτταρα. Το “τίποτα” είναι παντού. Στις δουλειές, στα σχολεία, στους δρόμους. Θα συναντήσεις πολλούς ανθρώπους, ιδιαίτερα νεαρούς συνομηλίκους μας, που ξέρουν τι φόρεσε η τάδε τηλεπερσόνα στο χθεσινό reality show, θα συναντήσεις όμως λίγους που να ενδιαφέρονται να μάθουν ποιοι είναι οι πολιτικοί παράγοντες που κάνουν τους απαραίτητους χειρισμούς στη μηχανή της ζωής του τόπου. Χειρισμοί, οι οποίοι στην τελική έχουν άμεσο αντίκτυπο σε εμάς και στις οικογένειές μας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της δίνης του “τίποτα” είναι τα social media. Όχι, δεν είμαι εναντίον των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Μάλιστα, έχουν τα θετικά τους αφού χάρη σε αυτά μπορείς για παράδειγμα να γνωριστείς και να κρατηθείς σε επαφή με ανθρώπους που μένουν στην άλλη άκρη του κόσμου. Δυστυχώς όμως, πρεσβεύουν το σκοτάδι της ασημαντοσύνης. Είμαστε μια γενιά η οποία έχει χωθεί ομαδικώς στο καλούπι των κοινωνικών δικτύων, δηλώνουμε για πλάκα, και δημόσια, προσωπικές πληροφορίες από το όνομά μας μέχρι το τηλέφωνο και τη διεύθυνσή μας. Μέσα σε αυτό το καλούπι λοιπόν, το “τίποτα” πάει σύννεφο. Η καθημερινότητα ενός παιδιού, εφήβου, ή νέου, που ασχολείται με την online επικοινωνία, αποτελείται από διαφημίσεις μέχρι πόσα likes πήρε η τάδε φίλη ή γνωστή (ή άγνωστη!) στην ημίγυμνη φωτογραφία προφίλ της. Ποιος είναι σε σχέση. Ποιος είναι ελεύθερος. Ποιος έχει ελεύθερη σχέση. Ποιος δηλώνει στρέιτ, γκέι, bisexual. Ποιος δηλώνει θρήσκευμα ή πολιτικές πεποιθήσεις. Η δίνη του “τίποτα” έχει κυριαρχήσει στην ελληνική, αλλά και σε όλη τη δυτική κοινωνία. Και ποιο είναι το αποτέλεσμα; Πού οδηγεί όλο αυτό; Η απάντηση είναι μία και και μόνο λέξη: Ταμπέλες.

Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον. Το έχουμε μάθει στο σχολείο, το έχουν μελετήσει και υποστηρίξει
επιστήμονες με τις μελέτες και τα άρθρα τους, το είχε γράψει κι ο Αριστοτέλης. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει μακριά από την ανθρώπινη κοινωνία, μακριά από τους άλλους ανθρώπους. Ακόμη και εντός της ανθρώπινης κοινωνίας, ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να ανήκει κάπου. Οι άνθρωποι προσχωρούν σε ομάδες ανθρώπων, στις οποίες τα μέλη έχουν παρόμοιες ιδέες, κουλτούρα, τρόπο σκέψης και αντίληψης. Αυτό δεν είναι κακό, ίσα ίσα που μπορεί να βοηθήσει πολλούς ανθρώπους να νιώσουν τη χαρά της ικανοποίησης της κοινωνικής ανάγκης του να αποτελείς μέλος ενός συνόλου, μιας ομάδας. Όταν όμως οι ομάδες γίνονται στρατόπεδα, όταν οι άνθρωποι δεν προσχωρούν απλώς σε κάποια ομάδα, αλλά κρίνουν και διακρίνουν, και πολλές φορές στοχοποιούν τις άλλες, τις διαφορετικές ομάδες, τότε δημιουργείται το κλίμα του πολέμου. Ενός πολέμου ταμπελών. Μια ομάδα, ή ένας άνθρωπος ξεχωριστά, στρέφεται συνειδητά ή ασυνείδητα (ή συνειδητά ασυνείδητα πολλές φορές) ενάντια στην άλλη ομάδα ή στον άλλο άνθρωπο που φέρει κάποια διαφορετική ταμπέλα ή δεν φέρει καθόλου ταμπέλα, μόνο και μόνο επειδή τα γράμματα στις ταμπέλες γράφουν άλλες λέξεις. Αδυνατούν όμως να καταλάβουν ότι το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένες οι ταμπέλες είναι το ίδιο. Είναι το τίποτα.

Δεν είναι υπερβολή να προβληματιστούμε για τον ρόλο των social media στην πόλωση και στο διχασμό που διακατέχει τη γενιά μας. Διχασμός των πάντων προς τους πάντες. Το απόλυτο χάος. Έχοντας την ανάγκη της ομάδας, μοστράρουμε την ταμπέλα και ξαφνικά όσοι δεν μας υποστηρίζουν φταίνε για όλα μας τα προβλήματα. Και δεν αναφέρομαι μόνο στα πολιτικά κόμματα και στις πολιτικές ιδεολογίες. Αναφέρομαι και στον εξευτελισμό που υφίστανται καθημερινά οι πανέμορφες λέξεις που έχει επινοήσει η ανθρωπότητα. Λέξεις όπως η αγάπη, ο έρωτας, ο σεβασμός, η αλληλεγγύη. Αγάπη σήμερα είναι να παίρνεις 5000 likes στις φωτογραφίες σου. Έρωτας είναι να ενημερώνεις τους διαδικτυακούς σου φίλους αν έριξες την κούκλα ή τον τύπο που τσιγάριζες με το βλέμμα σου στη χθεσινή μπαρότσαρκα, και κυρίως να διευκρινίζεις, πάντοτε online, πάντοτε με τα εργαλεία που προσφέρουν οι μηχανές της διαδικτυακής επικοινωνίας, αν τον έριξες με κανονική σχέση ή με ελεύθερη σχέση. Όσο για τον σεβασμό και την αλληλεγγύη, αυτές είναι αρετές που έχουμε μάθει να τις μετράμε σε likes και σε online επαφές. Δεν έχουμε μάθει να τις προσφέρουμε. Πόσο μάλλον όταν η ταμπέλα που κάποιος βάζει στον λογαριασμό του δεν μας αρέσει.

“Και εσύ φυτό, που δεν γυρνάει να σε κοιτάξει ούτε αρσενικό κουνούπι, θα μείνεις για πάντα στο ράφι”, θα γυρίσεις αδίστακτα να πεις στην συμμαθήτριά σου που δεν έχει και τόσες επιτυχίες. Με τη μόνη διαφορά, ότι λέγοντας “φυτό”, αναφέρεσαι σε οποιαδήποτε κοπέλα δεν πουλάει φωτογραφίες με το νεανικό κορμάκι της για λίγα likes, ούτε παίρνει όποιο αρσενικό βρεθεί μπροστά της πριν καλά-καλά κλείσει τα δεκαπέντε, την ηλικία νόμιμης ερωτικής συνεύρεσης. Είναι παντελώς αδιάφορο το αν μια κοπέλα έχει όμορφα μάτια και πλούσια μόρφωση και αγωγή, σου λέει ο άλλος “σιγά που θα κοιτάξω στα είκοσι αν η γκόμενα έχει διαβάσει Ουμπέρτο Έκο”. Ακόμη και η επιλογή ενός ατόμου να ανεβάσει προκλητική φωτογραφία ή όχι, δείχνει το ποιόν του χαρακτήρα του, συνεπώς αποτελεί μια έμμεση ταμπέλα. Μια ταμπέλα που πολλές φορές παρεξηγεί και αποκρύπτει τον πραγματικό του χαρακτήρα. Ας πούμε, μια κοπέλα που ανεβάζει φωτογραφία με μπικίνι αμέσως θα χαρακτηριστεί πόρνη. Από ποιον; Από εσένα, υποκρίταρε, που πριν λίγο αποκαλούσες “φυτό” εκείνη που έχει διαβάσει δυο βιβλιαράκια στη ζωή της. Με ποιο δικαίωμα μπορείς εσύ να κρίνεις τους χαρακτήρες από τις ταμπέλες; Ποιος σε διόρισε θεματοφύλακα της ηθικής; Αδυνατούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι τα κοινωνικά δίκτυα δεν είναι τίποτα παραπάνω από εταιρίες, των οποίων προϊόν είναι η online επικοινωνία. Αν, για παράδειγμα, το Facebook ξαφνικά χρεοκοπούσε και έκλεινε, η γενιά μας θα αποπροσανατολιζόταν και θα πανικοβαλλόταν, διότι θα έχανε την ταμπέλα της. Το ότι έχει ήδη χάσει κάτι πολύ σημαντικότερο, την ηθική της, ποσώς την ενδιαφέρει.

Ζούμε σε έναν άδικο και σκληρό κόσμο. Έναν κόσμο ανταγωνιστικό, γεμάτο συμφέροντα, που δημιουργεί πείνα, φτώχεια και ανεργία. Έναν κόσμο που αυτοκαταστρέφεται κάτω από τα μείζονα περιβαλλοντικά ζητήματα. Έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι σκοτώνουν και σκοτώνονται, δημιουργούν πόνο και δάκρυα, στο όνομα διαφόρων θρησκειών, και ιδεολογιών. Έναν κόσμο μίσους όλων προς όλους. Στον πλανήτη υπάρχουν μείζονα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, τα οποία αγνοούνται από την πλειοψηφία προς όφελος του απόλυτου “τίποτα”. Σε αυτόν τον κόσμο, εμείς οι νέοι οφείλουμε να σταματήσουμε αυτήν την παράνοια, η οποία έχει γίνει στάση ζωής. Να καταλάβουμε πως η διαφορετικότητα των ανθρώπων είναι ευλογία. Να ενωθούμε και να αποδείξουμε πως δεν χρειαζόμαστε τις ταμπέλες για να είμαστε αισιόδοξοι, να χαμογελάμε, να αγαπάμε, να ερωτευόμαστε, να σεβόμαστε, να προσφέρουμε αλληλεγγύη, και να κάνουμε πελώρια όνειρα. Είμαστε πάνω από όλα άνθρωποι, και αυτό δεν πρέπει να το ακυρώσει καμία ταμπέλα.

Ιάσονας Ροδόπουλος

Φοιτητής