Για το Μιχάλη

του Σωτήρη Ροδόπουλου
(ΣΤ' Γυμνάσιο 1972)

Με το Μιχάλη Παπαφακλή δεν ήμασταν αυτό που λέμε κολλητοί φίλοι. Δεν κάναμε πολλή παρέα και δεν ήξερα πολλά γι αυτόν. Στην τάξη, όλα τα χρόνια, εγώ πάντα καθόμουν στο προτελευταίο θρανίο από τη μεριά των παραθύρων. Ήθελα να βλέπω το προαύλιο και τον ήλιο. Πίσω μου, στο τελευταίο, ο Δανιάς με τον Σακελλίου και δίπλα μου, πότε ο Ντέμος, πότε ο Γιάννης ο Ρήγας, παλαιότερα ο Φλεμετάκης. Ανάλογα με τη χρονιά και τα κέφια της παρέας. Ο Μιχάλης καθόταν στην εντελώς απέναντι σειρά των θρανίων, από τη μεριά του κεντρικού διαδρόμου του σχολείου, πότε στην αρχή, πότε στη μέση, σπάνια στο τέλος. Πιθανότατα λόγω αιγυπτιακής καταγωγής να είχε χορτάσει από ήλιο και να ήθελε να τον αποφύγει. Έμενε και κάπως μακριά, στον Άγιο Σώστη κι έτσι δεν είχαμε την ευκαιρία να συναντιόμαστε ούτε στον ελεύθερο χρόνο μας.

Δεν κάναμε λοιπόν πολλή παρέα αλλά υπήρχε πάντα μια αλληλοεκτίμηση και μια έμφυτη ευγένεια εκ μέρους του. Όχι μόνο με μένα, αλλά με όλα τα παιδιά. Τώρα που το σκέπτομαι, δεν θυμάμαι ποτέ τον Μιχάλη να μην είναι γελαστός και εύχαρις. Ακόμη κι όταν αισθανόταν κάποια αδικία (τον θυμάμαι να έχει μια διαφωνία - με τη Βενετσάνου ήταν νομίζω), ανέβαζε με σεμνότητα τη φωνή του και διεκδικούσε το δίκιο του.

Γεννημένος το 1953 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ήρθε κι αυτός στην Ελλάδα με την οικογένειά του κάπου το 1962-63, όπως πάρα πολλοί συμπατριώτες μας, μετά τα γεγονότα με τον Νάσερ. Τότε χάθηκαν μεγάλες περιουσίες και για ένα μεγάλο κομμάτι του Ελληνισμού, το σπίτι του και ο τόπος καταγωγής του. Άρχοντες ήταν οι Έλληνες στην Αίγυπτο. Έλεγχαν σχεδόν όλο το εμπόριο, τη βιομηχανία, τα βαμβάκια. Την Αλεξάνδρεια, το Κάιρο, τη Μανσούρ. Πραγματική αστική τάξη. Μια μέρα όμως έπρεπε να τα μαζέψουν όλα σε μια βαλίτσα και να φύγουν με το πρώτο πλοίο της γραμμής. Ελάχιστοι πρόλαβαν να βγάλουν τα χρήματά τους έξω. Οι πιο πολλοί έχασαν τα πάντα. Εκείνο που δεν έχασαν όμως ήταν τη μόρφωσή τους, τις ξένες γλώσσες τους, την ευγένειά τους και τους τρόπους τους. Γι αυτό κι όταν ήρθαν στην Ελλάδα, αρκετοί απορροφήθηκαν αμέσως σε αεροπορικές εταιρίες ή σε άλλες πολυεθνικές. Δεν τους ήταν βέβαια όλα ρόδινα όταν ήρθαν εδώ. Πολλές φορές αντιμετώπισαν την καχυποψία των ελληναράδων μας, ακόμη και έναν υποθάλποντα ρατσισμό που ξεκίναγε από το «μας πήραν τις καλύτερες δουλειές» και κατέληγε στο χαζό «δεν ξέρουν ούτε να σφουγγαρίζουν». Μα πώς να ξέρουν; Άρχοντες ήταν οι άνθρωποι. Υπηρέτες είχαν στα σπίτια τους. Τα παιδιά τους γνώρισαν πάντως έστω και απρογραμμάτιστα και την καλή και την κακή πλευρά της γης των προγόνων τους. Κι εμείς, όσοι είχαμε συγγενείς «Αιγυπτιώτες», μάθαμε να τρώμε «ταμίες» και «μολοχία» και να ακούμε ιστορίες από τα περασμένα μεγαλεία τους. Στην Αθήνα, η περιοχή του Άγιου Σώστη, η Μπακνανά και οι γύρω δρόμοι, υποδέχτηκαν πάρα πολλούς από τους συμπατριώτες μας αυτούς. Εκεί ολοκλήρωσε κι ο Μιχάλης το δημοτικό σχολείο πριν έρθει στο τρομερό Έκτο.

Τα χρόνια του Γυμνασίου τα πέρασε με τις ίδιες δυσκολίες όπως όλοι μας. Δεν ξέρω πότε και με ποια ευκαιρία τον βαπτίσαμε «Αλ Φατάχ». Λόγω καταγωγής ή λόγω γνώσης αραβικών; Θα σας γελάσω. Το χαιρόταν πάντως γιατί ο Μιχάλης χαιρόταν τη ζωή. Ο Οδυσσέας μού θύμισε ότι είχε περάσει κι αυτός από το φροντιστήριο του Κωνσταντινόπουλου, στην Ιππώνακτος. Δεν το θυμόμουν γιατί δεν πήγα για μεγάλο διάστημα εκεί. Τον θυμάμαι όμως στην εκδρομή της Ρόδου που κάτσαμε αρκετές φορές παρέα στο πούλμαν, όταν μας έδειχναν τα αξιοθέατα του νησιού. Μετά το Γυμνάσιο χαθήκαμε εντελώς όπως και οι περισσότεροι από εμάς. Πέρασαν δεκαετίες για να ξαναβρεθούμε κι όταν αυτό έγινε χάρη στην «τελευταία Παρασκευή του Σεπτέμβρη», ο Μιχάλης ήταν συχνά εκεί, πάντα γελαστός και πάντα ευγενής. Στο μεταξύ είχε ασχοληθεί με τα ηλεκτρονικά, είχε παντρευτεί κι είχε αποκτήσει μια πανέμορφη κόρη.

Θυμάμαι σε κάποιο reunion πριν μερικά χρόνια, όταν η συζήτηση είχε ανάψει για την εποχή της χούντας και τα πολιτικά, o Μιχάλης δεν μίλαγε. Στο τέλος, όταν βγήκαμε έξω από την «Κυρά», μου ομολόγησε «ρε Σωτήρη, στο Γυμνάσιο δεν είχα πάρει είδηση πόσο κακό έκανε η χούντα. Μόνο όταν σε είδα να γράφεις με κιμωλία εκείνο το σύνθημα στον τοίχο του διαδρόμου, κατάλαβα ότι κάτι έτρεχε».

Είχε γίνει τότε ανάκριση για κείνο το σύνθημα. Ήταν διάλειμμα και όποιος βρέθηκε στο διάδρομο θεωρήθηκε ύποπτος. Κανείς όμως δεν ήξερε ποιος το έγραψε κι έτσι δεν πέσανε αποβολές. Ο Μήτσος, ο επιστάτης, πήρε ένα βρεγμένο σφουγγάρι και το καθάρισε αμέσως. Εγώ ήμουν σίγουρος ότι κανείς δεν με είχε δει. Να όμως που έκανα λάθος. Κάποιος με είδε και δεν μίλησε.

Με το Μιχάλη δεν ήμασταν αυτό που λέμε κολλητοί φίλοι. Δεν κάναμε πολλή παρέα και δεν ήξερα πολλά γι αυτόν. Toυ είπα μόνο να πει «χαιρετισμούς» στο Θόδωρο και τους άλλους που θα συναντήσει από το Έκτο και ότι δεν τους ξεχνάμε ποτέ.

Σ.Ροδόπουλος

Μάιος 2011

------

Το θλιβερό καθήκον να συνοδεύσουν έναν αγαπημένο συμμαθητή στην τελευταία του κατοικία, ανέλαβαν οι Οδυσσέας Κουτσοποδιώτης, Γιώργος Παπανδρέου, Μιχάλης Τζάνογλος, Σταύρος Νταλαχάνης, Χρυσόστομος Κύργιος και Σωτήρης Ροδόπουλος. Συμπαραστάθηκαν επίσης από την Τάξη του 1969, ο Γιώργος Πισιμίσης και από την Τάξη του 1970, οι Τάκης Οικονομόπουλος και Βασίλης Δημητρόπουλος που ήταν και κοντινός συγγενής με τον εκλιπόντα.

Συλλυπητήρια μηνύματα λάβαμε από τους συμμαθητές μας Γιώργο Γεωργακόπουλο, Κώστα Κορωναίο, Κώστα Δανιά, π.Γεώργιο Αναγνωστόπουλο και από τους Απόστολο Λιάπη, Γιώργο Κουνενή και Θόδωρο Δικόνιμο της Τάξης του 1970. Συλλυπητήριο μήνυμα έστειλε επίσης ο καθηγητής του σημερινού Έκτου, Βασίλης Αλεξανδράκης, αλλά και ο φίλος του blog Χρόνης Κοϊμτσίδης (Γυμνάσιο Καλλιθέας 1969).