26.4.11

Διαβάσαμε


Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο για το παλιό εργοστάσιο του Φιξ (Λ.Συγγρού και Α.Φραντζή) στην εβδομαδιαία εφημερίδα "το Ποντίκι" που κυκλοφορεί, αναφέρει ότι και πάλι έχει σκαλώσει η μετατροπή του σε Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και ότι είναι άγνωστο πότε επιτέλους θα ολοκληρωθεί αυτό το project. Ο τίτλος του άρθρου είναι Παγωμένη μακέτα το Φιξ (κλικ).

Για τους νεώτερους (κυρίως τα παιδιά του «Κυνόσαργες») να υπογραμμίσουμε ότι το συγκεκριμένο κτίριο στην είσοδο της Αθήνας, των αρχιτεκτόνων Ζενέτου-Αποστολίδη, ολοκληρώθηκε στο τέλος της δεκαετίας του '50 και εθεωρείτο ένα από τα καλύτερα έργα μοντέρνας βιομηχανικής αρχιτεκτονικής παγκοσμίως. Αν ψάξουν στο internet, θα βρουν πολλά στοιχεία για το κτίριο αυτό, όπως πχ στο site του προγράμματος Culture 2000 (κλικ).

Δυστυχώς σήμερα το μισό κτίριο έχει γκρεμιστεί και ό,τι επέμεινε είναι μια τεράστια εστία μόλυνσης και αισθητικής ντροπής για την περιοχή. Κάποτε σε ένα δημοσίευμα ο καθηγητής Δημήτρης Φατούρος αναρωτιόταν αν ένα αρχιτεκτονικό έργο δεν είναι «...ένα έργο τέχνης. Ένα ποίημα, μια μουσική σύνθεση; Ποιος ποτέ διανοήθηκε να κόψει δυο σελίδες από ένα βιβλίο και να τις αντικαταστήσει με τρεις ή δυο ή πέντε άλλες άσχετες; Να αλλάξει δυο στίχους από ένα ποίημα, να ξεσκίσει ένα κομμάτι από έναν ζωγραφικό πίνακα και να κολλήσει ένα άλλο ξένο;». Για το θέμα αυτό λοιπόν η γνώμη του blog είναι απλή: Αφού τίποτα δεν προχωράει σε αυτό τον τόπο, ας γκρεμιστεί και το υπόλοιπο κτίριο και ας φυτευτούν δέντρα. Έτσι κι αλλιώς η καταστροφή ενός μοναδικού έργου έχει ήδη γίνει.

Ειδικοί δεν είμαστε. Περιμένουμε τους φίλους συμμαθητές Αρχιτέκτονες και Μηχανικούς να καταθέσουν στα σχόλια τη δική τους άποψη.

ekto1972

8 σχόλια:

Γ. Κ. είπε...

Στο θέμα του αν πρέπει και πότε να κατεδαφίζονται τα παλιά κτίρια έχουν γραφεί τόσες χιλιάδες σελίδες που ότι κι αν πεί κάποιος σίγουρα κάπου θα έχει ειπωθεί. Γι αυτό το λόγο θα καταθέσω μόνον την προσωπική μου άποψη αν μπορέσω να την περιορίσω στον περιορισμένο χώρο ενός σχολίου.
Πιστεύω ότι το κριτήριο πρέπει να είναι η με την ευρύτερη έννοια ωφελιμότητα. Πρέπει να ζυγίζονται όλοι οι παράγοντες, καθένας με τη βαρύτητά του, και μετά να λαμβάνεται η απόφαση. Πολλοί μπερδεύουν το παλιό με το κειμήλιο, το μεγάλης αξίας με το μεγάλης τιμής. Π.χ. ένα γραμματόσημο 200 ετών που από τους συλλέκτες χαρακτηρίζεται μεγάλης αξίας αγοράζεται με 100 ευρώ.
Η αξία (όχι χρηματική) ενός κτιρίου διαμορφώνεται από πολλούς παράγοντες. Ένα πολύ παλιό κτίριο δεν είναι απαραίτητα και αρχιτεκτονικό μνημείο. Ένα όμορφο κτίριο δεν είναι πάντα απαραίτητο να διατηρηθεί για τις επόμενες γενιές. Ένας άριστος αρχιτέκτων δεν κάνει μόνον κομψοτεχνήματα που επιβάλλεται να διατηρηθούν.
Για το συγκεκριμένο κτίριο έχει επαναληφθεί το γνωστό Ελληνικό Φαινόμενο. Όλοι έχουν άποψη. Όσοι είναι υπέρ της διατήρησης μεγιστοποιούν τα αναμφισβήτητα αρχιτεκτονικά στοιχεία του κτιρίου και ελαχιστοποιούν τα υπόλοιπα στοιχεία. Όσοι είναι υπέρ της κατεδάφισης κάνουν ακριβώς το αντίθετο. Πολλοί απλώς αναμασάνε όσα έχουν διαβάσει χωρίς να προβληματιστούν καθόλου.
Πιστεύω ότι σ’ αυτές τις περιπτώσεις η σωστή λύση έχει πολλές όψεις, πολλές από τις οποίες χρειάζονται αποκωδικοποίηση.

Sot Rods είπε...

Μόνο η ανθρώπινη εργασία δημιουργεί "αξία".

Καρλ Μαρξ

Κ.Κor. είπε...

Η διατήρηση του "παλιού", είτε είναι ωραίο είτε όχι, έχει να κάνει και με τις ανασφάλειές μας. Ενα περιβάλλον που δεν μεταβάλλεται, χαρακτηρίζεται φιλικό και ασφαλές. Κι αυτό ίσως είναι το ζητούμενο, όλα τριγύρω ν' αλλάζουνε κι όλα τα ίδια να μένουν.

Sot Rods είπε...

Έχετε δίκιο και οι δυο αλλά για το συγκεκριμένο θέμα πρέπει επιτέλους να δοθεί λύση. Επειδή έχω καλούς φίλους που μένουν στην περιοχή, είναι άλλο να περνάς βιαστικά από εκεί και να λες "μα τι χάλια είναι αυτά;" και στο επόμενο λεπτό να το ξεχνάς, κι άλλο να μένεις εκεί και να το βλέπεις κάθε μέρα μπροστά σου. Νομίζω ότι με τη σημερινή κρίση αυτό το αίσχος θα μείνει έτσι άλλα 50 χρόνια. Η καλύτερη και φτηνότερη λύση είναι "δέντρα".

"Σε λίγα χρόνια, εθνικοί ευεργέτες δεν θα λέγονται αυτοί που χτίζουν αλλά αυτοί που γκρεμίζουν". Γιάννης Τσαρούχης

Ανώνυμος είπε...

Ο Τάκης Ζενέτος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1926. Το 1945 σε ηλικία 18χρόνων πήγε για σπουδές στο Παρίσι με υποτροφία. Τον Ιανουάριο του 1946 άρχισε μαθήματα στην Ecole des Beaux Arts και συγκεκριμένα στο atelier του Zavaroni. Η προικισμένη προσωπικότητά του, το σπάνιο ταλέντο του, η ευχέρεια να σχεδιάζει, να φαντάζεται, να λύνει προβλήματα του χώρου τον κάνουν περιζήτητο. Αυτός αφήνει τη Γαλλία και μια σίγουρη και εύκολη καριέρα και επιστρέφει στην Ελλάδα το 1955, όπου οργανώνει γραφείο αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών μελετών, το οποίο διατήρησε μέχρι τον “ηθελημένο” θάνατό του το 1977. Ήταν αναμφισβήτητα ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μεταπολεμικής σκέψης και δημιουργίας. Όπως κι άλλοι έλληνες αρχιτέκτονες του μεσοπολέμου, που σπούδασαν στο εξωτερικό, δέχτηκε την επίδραση των σύγχρονων πρωτοποριακών ρευμάτων της Κεντρικής Ευρώπης. Συνεπώς δημιουργήθηκε ένα νέο κίνημα και μια διπολική σχέση στην Ελληνική Αρχιτεκτονική του μεσοπολέμου, μεταξύ της Ελληνικής και της ευρωπαϊκής. Το 1957 ο Κάρολος Φιξ του ανέθεσε την ανακαίνιση του εργοστασίου της Συγγρού 53. Το έργο ήταν μια τμηματική ανακατασκευή και επέκταση του παλιού εργοστασίου σε νέο κτιριακό οργανισμό που κράτησε χρόνια και μας έδωσε ένα μοναδικό κτίριο σε γιγαντιαία κλίμακα και με λειτουργία που δεν σταματούσε όλο το 24ωρο. Το εργοστάσιο Ζυθοποιίας ΦΙΞ στη Συγγρού, είναι ένα δείγμα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και η συμβολή του στη μοντέρνα αρχιτεκτονική είναι διεθνώς αναγνωρισμένη. Σχεδιασμένο σε οικόπεδο 8 περίπου στρεμμάτων, αποτέλεσε μια πρωτοποριακή εφαρμογή ενός τρόπου σταδιακής αντικατάστασης του παλιού νεοκλασικού κτιρίου της Ζυθοποιίας ΦΙΞ, από ένα νέο κτιριακό οργανισμό. Ο επιμήκης κτιριακός όγκος του ΦΙΞ θυμίζει άθροισμα πετυχημένων μεμονωμένων κτιρίων, με σύγχρονους αποθηκευτικούς χώρους. Ο Ζενέτος επιδίωκε να σπάσει τον “κύβο-κουτί” με τρόπους που να είναι λειτουργικοί και να μην έχουν σαν στόχο - βάση τη μορφολογία. Το ίδιο το κτίριο αγγίζει αυτό που η βιομηχανική παραγωγή περιέχει: την εργασία και την παραγωγή. Ο Ζενέτος δεν αρνείται αυτή την εικόνα, ούτε την επενδύει με το προσωπείο μιας εφαρμοσμένης διακόσμησης. Αντίθετα την ενισχύει μετασχηματίζοντάς την σε αρχιτεκτονική, χωρίς καλαίσθητα επιθέματα, όμως τολμηρή και ειλικρινής έκφραση μιας δυναμικής πορείας που συντελείται μέσα στους χώρους της. Προσπαθούσε να ενοποιήσει τον εσωτερικό χώρο με το περιβάλλον χωρίς σαφές όριο, για τον κάτοικο όσο και τον άνθρωπο στον δρόμο. Ο Ζενέτος αντιμετώπισε στο ΦΙΞ το σχεδόν παράδοξο για την εποχή του θέμα ενός βιομηχανικού κτιρίου στο κέντρο της πόλης. Το τελικό αποτέλεσμα λαμβάνει βέβαια υπόψη την τεμαχισμένη δομή της πόλης, αλλά με έναν τρόπο που μοιάζει αντίθετος με αυτή. Βλέπουμε ένα συμπαγές κτίριο, το οποίο διαθέτει απόλυτη καθαρότητα που το εντάσσει στον πολεοδομικό ιστό, σαν ένα κλειστό μπλοκ. Μια μητροπολιτική αρχιτεκτονική απλή και άμεσα αναγνωρίσιμη, με όψεις φτιαγμένες για να τις βλέπεις πάντα εν κινήσει. Ο Ζενέτος πίστευε πως ο σκελετός υποδοχής πρέπει να είναι εύκαμπτος με κάποια διάρκεια ζωής, όσο για τα “στοιχεία πληρώσεως” ή περιβλήματα να είναι κινητά και με μικρότερη διάρκεια ζωής, σχεδιασμένα με τρόπο που να εξυπηρετούν διάφορους τρόπους χρήσης. Στο ΦΙΞ η εσωτερική διαρρύθμιση, με τον τρισδιάστατο κάνναβο φορέα, στον οποίο εντάσσονταν τυποποιημένα στοιχεία, οριζόντια ή κατακόρυφα, σταθερά ή συρόμενα, αδιαφανή ή διαφανή, μονωτικά ή όχι, έδινε μεγάλες δυνατότητες για αξιοποίηση και έναρξη στο κτίριο πολλών και σύγχρονων λειτουργιών. Στο κτίριο του ΦΙΞ είναι σαφής η πρόθεση του Ζενέτου να προσδώσει διαχρονικότητα στη λειτουργική ζωή του κτιρίου με την ουδέτερη όσο και ευαίσθητη μορφολόγησή του σχετικά με τη χρήση του, ως εργοστασίου. Πίστευε πως το κτιριακό κέλυφος θα μπορούσε να καλύψει νέες χρήσεις (γραφεία, πολιτιστικές δραστηριότητες κ.ά.), όταν η εργοστασιακή λειτουργία θα μεταφερόταν έξω από την πόλη.
Αυτά είχα γράψει γιά το ΦΙΞ το 1999 σε μιά εργασία μου για την Βιομηχανική Δόμηση στην Ελλάδα. Πιστέυω ότι το κτίριο πρέπει μα διατηρηθεί και να αξιοποιηθεί. Άκουσα για μουσείο μοντέρνας τέχνης.

Sot Rods είπε...

Αγαπητέ Ανώνυμε,

Ευχαριστούμε για το πολύ ωραίο σχόλιο. Να προσθέσω ότι ο Ζενέτος ήταν ο αρχιτέκτονας και του «στρογγυλού σχολείου» στον Άγιο Δημήτριο.

Για την ταμπακιέρα όμως δεν λέμε τίποτα. Αυτή τη στιγμή έχουμε ένα ακρωτηριασμένο και βαριά «τραυματισμένο» κτίριο και ΤΙΠΟΤΕ ΑΛΛΟ. Είναι ένα ερείπιο γεμάτο ποντίκια που προσβάλλει τη μνήμη του ίδιου του Ζενέτου. Είμαστε κι εμείς υπέρ της αξιοποίησής του. Αυτή θα ήταν η καλύτερη λύση. Όμως δεν υπάρχουν κονδύλια και δεν πρόκειται να υπάρξουν για τα επόμενα 50 χρόνια. Κάτι πρέπει να γίνει. Το κτίριο κάποια στιγμή θα καταρρεύσει από μόνο του. Είτε από φθορά, είτε από σεισμό, είτε... Στο μεταξύ θα το έχουμε υποστεί έτσι όπως είναι κι εμείς και οι επόμενες γενιές. Ας ξεκολλήσουμε επιτέλους. Κατά τη γνώμη μου, δεν είμαι ειδικός, η πιο προσιτή και φτηνή λύση είναι «πάρκο».

/σρ


(Κάπου διάβασα ένα ειρωνικό σχόλιο για το Ελληνικό που έλεγε «σε λίγο θα μας πουν ότι και τα κτήρια της Ολυμπιακής είναι διατηρητέα» με την ειρωνεία του οποίου συμφωνώ. Η Αθήνα χρειάζεται δέντρα, όχι «φαντάσματα»).

Ανώνυμος είπε...

Γεια σας και καλό μήνα,
Σκεφθείτε την είσοδο της πόλης από το ύψος της γέφυρας μέχρι τους στύλους και μεταξύ Συγγρού & Καλλιρόης ένα απέραντο πάρκο, χωρίς ίχνος τσιμέντου. Μόνο πράσινο ...

Πολυχρόνης

Sot Rods είπε...

Άπιαστο όνειρο, Χρόνη.